رای به اصلح یا صالح مقبول  یکی از مباحثی است که در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری  مبنای اختلاف بین اصولگرایان قرار گرفته است . اینکه این الفاظ  و این تئوری از کی و کجا وارد عرصه  ادبیات سیاسی شد را شاید بتوان با یک بازگشت کوتاه به  تاریخ سیاسی دهه گذشته براحتی بدست آورد .

اردیبهشت و خرداد سال 84 اصولگرایان  با 4 کاندیدا در عرصه ی انتخابا ت وارد شدند و این در حالی بود که اختلاف درون گفتمانی بین اصولگران به اوج خود رسیده بود و عده ای معتقد بودند باید فردی را در انتخابات معرفی کرد که مقبولیت  بالایی داشته باشد . حتی اگر اصلح  نباشد . همان روز ها بود که احمد توکلی شهر به شهر برای تبلیغات قالیباف سخنرانی میکرد و معتقد بود : ما به دنبال انتخاب اصلح نیستیم ، به دنبال صالح مقبول هستیم  .

این در حالی بود که در برابر این 4 کاندیدای اصولگرا ، کاندیدایی ناشناس در سمت شهرداری تهران  به عرصه آمده بود که نه شهرتی داشت که برای وی رای آور باشد و نه تبلیغاتی که بتواند در نظر سنجی ها ی قبل از انتخابات وی را دارای مقبولیت  نشان دهد .

با این حال ، نتیجه چیز دیگری شد .رای  کاندیداهای به اصطلاح رای آور در نظر سنجی ها  ثابت بود و رای آقای شهرداری که با شعار  احیای ارزش های  انقلاب پا به میدان رقابت گذاشته بود  روز به روز در حاشیه استان ها  افزایش پیدا میکرد .رای آوری احمدی نژاد در سال 84 اولین جایی بود که  تئوری  صالح مقبول  به جای اصلح با شکست مواجه شد .

اما قائلان به این ادبیات و تئوری سیاسی بار دیگر در انتخابات مجلس نهم جایگزینی صالح مقبول  به جای اصلح را مطرح کردند .

منو چهر متکی مسئول اجرایی جبهه متحد اصول گرایان  در انتخابات مجلس نهم  در بهمن ماه سال  90 در جمع  جامعه اسلامی دانشجویان مشهد گفت :امسال بر خلاف انتخابات مجلس هشتم انتخاب کاندیدای مورد حمایت جبهه  متحد را به مردم سپاریم و با نظر سنجی و کسب نظر مردم ، هرکس را که اقبال بیشتری از سوی مردم داشت در لیست قرار دادیم و معتقد بودیم که ظر سنجی به عنوان یک روش علمی در گام آخر برای تهیه لیست مورد استفاده قرار گیرد .

اما این صحبت همانجا از طرف یکی از دانشجویان  بااین  انتقاد مواجه شد که :" شما  مساله ی نظر سنجی را امتیاز جبهه متحد میدانید در حالیکه این یک نقطه ضعف است در آن هم بحث مقبولیت در نظر سنجی است .در حالیکه بسیاری از معتقدین به نظام, جبهه متحد را به عنوان حجت شرعی میشناسند و انتظار دارند که جبهه متحد طبق فرمان حضرت امام (ره) اصلح را بر صالح ترجیح دهد ."

در حال حاضر روز شمار گفتمان یازدهم در حالی به  انتخابات ریاست جمهوری نزدیک میشود که گفتمان های مدعی اصولگرایی  با پیشینه ی ذکر شده باز تئوری صالح مقبول را مطرح کرده اند و اینبار این مساله را  شاید بتوان به عنوان یکی از علت های اصلی افتراق بین اصولگرایان و معرفی نامزد های متعدد بر شمرد . جبهه پایداری بصورت قطعی و صریح  مبنای خود را  معرفی نامزد اصلح قرار داده و عنوان کرده است  که اصلح باید معرفی شود در این میان غلامعلی حداد عادل عضو ائتلاف 2+1 در بیست هشتم دی ماه 91  با بیان اینکه 60 درصد آراء در نظر سنجی ها متعلق به وی، قالیباف و ولایتی است گفت: جبهه پایداری اصرار دارد که به دنبال کاندیدای اصلح است، ما هم میگوییم خدا کند اصلحی وجود داشته باشد که مورد قبول همه باشد. اما اگر یک اصلحی بود که رای نداشت، چه کار کنیم؟ نکند هیچ اصولگرایی درهیچ سطحی از اصولگرایی موفق نشود .  

سوال آقای حداد عادل را شاید بتوان سبب خیری گرفت برای ارائه ی پاسخ هایی که توجه به آن ها خالی از لطف نیست .

سوال اینست اگر اصلحی بود که رای نداشت آنوقت چه کنیم ؟ نکند غیر صالح رای بیاورد؟ پس چه بهتر که صالح مقبول رای بیاورد.

اگر قدمی در تاریخ اسلام بزنیم رد پای انتخاب اصلح  در وقایع مهم  براحتی قابل رصد است  که  اولین و مهم ترین آن ، انتخاب حضرت علی (علیه السلام ) برای جانشینی  و خلافت در واقعه ی بزرگ غدیر بود . انتخاب حضرت علی (ع) به عنوان جانشین رسول توسط پیامبر اکرم (ص) در حالی صورت  گرفت که پیامبر (ص) به مخالفت منافقین  با حضرت علی (ع) و کارشکنی آنان علم داشتند و همچین صحابه ی صالحی هم وجود داشتند که  پیامبر میتوانستند آن هارا به عنوان "صالحان  مقبول" ی که  کمتر مورد عناد  منافقین  هستند به خلافت و جانشینی برگزینند . اما آنچه که اتفاق افتاد این بود که علی رغم تمام این شرایط پیامبر اکرم (ص) برترین مردم و نزدیکتریم مردم از لحاظ سیره و اخلاق و عمل به خو د را جانشین خود کرده و  من کنت مولاه فهذا علی مولا را اتمام حجتی بر مردم قرار دادند .

هرچند بعد از فوت پیامبر (ص) تمام این واقعه به فراموشی سپرده شد و بحث سر خلافت بالا گرفت . سقیفه ای شکل گرفت که  معترف به افضلیت علی (ع) و اصلحیت وی بود اما وی را برای خلافت جوان میدانست و ریش سفیدان را شایسته ی ردای خلافت معرفی میکرد .

شاید حسن ختام این شرح تاریخی همین بس باشد که یاد آور شویم در سال 68 برخی افراد به آقای بهجت گفتند آقای خامنه‌ای برای رهبر شدن جوان است. ایشان در پاسخ این افراد، فرمودند: همان یک بار که گفتند علی (علیه السلام) جوان است، برای هفت پشتمان کافیست. 

بنابر این اگر تئوری صالح مقبول موجه و مورد نظر رسول و ائمه اطهار بود ، قطعا ایشان هم در مواقعی که گزینه ی اصلح  ، موفق به کسب مقبولیت در بین  عموم نمیشد صالحان مقبولی را که طبق نظر و سلیقه ی شخصی مردم  ، بیشتر مقبولیت داشتند ، برای پیشوایی مسلمانان  معرفی میکردند . پس این ادعای آقایان که میگویند برای اینکه نظام اسلامی بدست نا اهلان نیفتد باید صالح مقبول را مطرح کرد  نه اصلح نامقبول را! در معارف و عقاید اسلامی جایگاهی نداردو در غیر این صورت نبی مکرم اسلام و ائمه اطهار بر انجام آن شایسته تر بودند .

در همین زمینه در روایتی از پیامبر اکرم (ص) تصریح شده است که هرکس جلو دار عده ای از مسلمانان گردد در حالیکه میداند در بین مسلمین فردی بهتر از او وجود دارد، خائن به خدا و رسولش و مسلمانان خواهد بود .

حالا سوال اینست :  آیا در حال حاضر آقایانی که با احساس تکلیف پا به عرصه ی رقابت گذاشته اند و خود را صالح رای آور معرفی کرده اند، به این امر ایمان دارند که افرادی بهتر از آنان یعنی اصلح وجود ندارد؟ یا وجود دارد ولی نا مقبول است؟ اگر اصلح هستند و صالح تر از آن ها وجود ندارد پس چرا یک نامزد به عنوان اصلح معرفی نکرده و تئوری چند صالح مقبول را مطرح میکنند؟ و اگر نامزد اصلح وجود دارد به کدام  دلیل و حجت شرعی، تنها به تصور نامقبول بودن، اصلح  را کنار زده و مردم را ترغیب به انتخاب ِ صالح رای آور میکنند؟  و آیا این همان خیانتی نیست که رسول الله به آن انذار دادند؟

با توجه به صحبت های پیشین و آیه قرآن که میفرمایدإن الله یأمرکم أن تؤدوا الأمانات إلى أهلهاو روایت صریح پیامبر که کتمان کننده اصلح را خائن به اسلام و مسلنمین میداند میتوان به راحتی به این تیجه رسید که تحقیق در مورد اصلح و رای به اصلح واجب شرعی است و عقل هم به همین امر حکم میکند . چرا که اگر صالحی بر سر کار بیاید و از عهده ی کار بر نیاید ضرر به خود و جامعه و امت اسلام زده است .واین  

در حالیست که اصلحی بوده که باید بر سر کار می آمده است.

این نکته نیز قابل ذکر است که بر فرض اصلح نا مقبول باشد،  اگر صالح مقبول به نفع اصلح کنار رود و بر اصلح بودن وی اقرار کند قطعا برای فرد اصلح مقبولیت ایجاد میشود . بنابر این نگرانی آقایان مبنی بر رای نیاوردن اصلح ،  با کناره گیری آنان به نفع  وی ،براحتی قابل رفع است .

و نکته ی آخر اینکه پایه و مبنای انجام هر عملی ، ادای تکلیف است . چنانکه امام خمینی ره  میفرمایند : ما مامور به انجام وظیفه ایم نه حصول نتیجه .در حالیکه نظریه رای به صالح مقبول ، برخلاف این راهبرد مسلم، ، دستیابی به نتیجة مطلوب را  به قیمت چشم پوشی –ولو جزئی- از اصول ،مدنظر قرارمیدهد . اما امام میفرمایند : وصول به نتیجه مطلوب، فرع بر انجام وظیفه است بنابر این رای به اصلح،  واجب است ومشروط به مقبولیت اصلح و رای آوری وی نیست . .

اما در مورد انتخاب اصلح امام خمینی میفرمایند : اگر اصلح را انتخاب میکنید کاری  اسلامی میکنید و این یک محک است برای خودتان که تشخیص بدهید انتخاب برای اسلام است یا برای صلاح خودتان. اگر انتخاب اصلح برای خودتان باشد  شیطانی ست اما اگر انتخاب اصلح براى مسلمان‏هاست، «کى و از کجاست» مطرح نیست، از هر گروهى باشد، حزب باشد یا غیرحزب، نه حزب اسباب این مى‏شود که غیر آن فاسد، و نه صددرصد حزبى بودن باعث صلاح آنهاست.

در پایان باید به این نکته توجه داشت که تئوری صالح مقبول بر خلاف ظاهر بسیط ، بدعتی بزرگ در عقاید سیاسی شیعه به حساب می آید و  با کمی دقت نطر میتوان فهمید بر اساس این تئوری ، بحث ولی فقیه که نظریه  ی امام خمینی ره است بطور کلی زیر سوال میرود . چرا که  نظریه ولی فقیه از مبنا و اساس بر پایه انتخاب اصلح است و انتخاب اصلح  در آن مهم ترین بعد تکلیفی مکلفین به شمار میرود .

و لازم است افراد با بینش وسیع و توجه به دستورات الهی  قرآن و ائمه اطهار  و همچنین رهنمود های امام و مقام معظم رهبری (دام ظله ) مبنی برتحقیق و  انتخاب اصلح  ، تکلیف الهی خود را به بهترین نحو ادا کنند  .

نشر در :

"نشریه انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه قم "

"پایگاه خبری ولی امر "